Sinterklaas Vakantie als Santa Claus wereldwijd, van hier tot in Turkije
- Sinterklaas of Nicolaas Genootschap
- Jacobus de Voragine en Sinterklaas
- Godin Diana en de Sinterklaas factor
- de Meisjes en de Appeltjes van Sinterklaas
- Sinterklaas is ook patroonheilige van de zeelieden
- kleur zwart en de Zwarte Madonna
- de goden Wodan of Donar en hun schimmel
- dan ook nog een Spaanse bisschop = Sinterklaas
- invloed van de Drie Koningen op Sinterklaas
- Sinterklaas en Santa Claus
Bari in Italie,
Myrna en Antalya in Turkije
,
etc. zijn allemaal bezienswaardige doelen om tijdens de vakantie aan een prettig onderzoek te onderwerpen.
Sinterklaas achtergronden
Waar komen ze vandaan, wat is de achtergrond van Sinterklaas, hoe gaan we er nu mee om.
Veel krijgen we te weten van de “ Legenda Aurea “ van Jacobus de Voragine. En we voegen uit eigen boekwerken (zoals leven en legenden van Sint Nikolaas = Sinterklaas geschreven door Martin Ebon, vert.Marijke v.Raephorst) en eigen onderzoek over Sinterklaas er nog het een en ander aan toe.
Wie was Jacobus de Voragine?
Wie heeft ons Sinterklaas overgeleverd : Jacobus de Voragine werd in 1228 geboren in de buurt van Genua,Italië. In 1244 trad hij in bij de Orde der Predikheren, die in 1216 was gesticht door de Spaanse priester Domingo de Guzman (1170-1221). Deze orde leefde volgens de regel van Augustinus (354-430) . Op 14 juli 1298 stierf Jacobus en in 1816 werd hij door paus Pius VII zalig verklaard.
vrije nieuwsgaring?
De geschriften waarin Sinterklaas ( Sint Nikolaas) wordt beschreven : Jacobus bedacht het allemaal niet zelf, nee, hij verzamelde gegevens over Sinterklaas en meer, en publiceerde deze in legenden:
in de Legenda Aurea (Gouden Legenden)
behandelt Jacobus onder veel meer ook Sinterklaas, die , als we op bepaalde gegevens afgaan, zou hebben geleefd van ca. 270 tot ca. 340 – en behoort tot de groep mensen die nooit officieel heilig zijn verklaard, maar die al heel vroeg het predikaat heilig kregen toegekend. Ze – dus ook Sinterklaas – beschikten over een bovenaardse macht, over de macht van de profetie en ze konden wonderen verrichten.
verklaring van de naam Sinterklaas door Jacobus
Herkomst van de naam Nikolaas, Sinterklaas met of zonder sint : naar deze gegevens komt de naam “Nicolaas” van nikos = overwinning, en laos = volk.
“Nicolaas” kan dus worden vertaald als overwinning van het volk, dat wil zeggen: het overwinnen van de gewone fouten die nu eenmaal voorkomen onder het volk.Overwinning van het volk kan ook betekenen: overwinnen door levenswijze en onderricht en hoe men fouten en zonden moest overwinnen.
We gaan uit de legenda en Sinterklaas een paar aspecten belichten :
De drie meisjes
Van de pepernoten, de appels, het geld van Sinterklaas : Om de eer van drie meisjes uit de buurt, wier vader aan lager wal was geraakt, te redden, gaf de jonge Sinterklaas een vermogen uit. Dit is een van de bekendste en meest uitgebeelde verhalen van de latere heilige, hetgeen niet in het minst komt omdat het getal drie er als symbool voor de Drie-eenheid een belangrijke rol in speelt.
Heilig en goed, dus goedheilig man voor Sinterklaas : wellicht komt hier ook de uitdrukking vandaan : Goedheiligman. Een verbastering van “goet-hylik man” (= “goed-huwelijks man“).
De drie die naast Sinterklaas, ook terugkomt bij Driekoningen : het symbool van de drie bollen wordt ook wel gezien , met als achtergrond het vrijkopen van de meisjes, als een symbool voor financiële onkreukbaarheid, met als gevolg dat het als symbool werd/word gevoerd door pandjeshuizen, voorlopers/variaties van de banken.
Is ook als symbool gevoerd door de Italiaanse/Franse familie De Medici. Misschien zijn de 3 bollen ook de appeltjes van oranje geworden….
Sinterklaas wordt bisschop
De vroege bisschop en gulle gever : de bijzondere manier waarop Sinterklaas bisschop werd, is niet aan de aandacht van Jacobus ontsnapt. Volgens een sluw plannetje van een invloedrijke bisschop (die het proces misschien wel aanstuurde) werd de eerste de beste die s’morgens naar de kerk zou komen en Nicolaas heette (hetgeen in veler ogen een wat vreemd aandoend eisenpakket is) gedwongen om bisschop te worden.
Sinterklaas bedwingt de storm
Sinterklaas ofwel Sint Nikolaas als beschermheilige van de zeevaarders : foto ( 2016: bron is er niet meer ):jeugdbrandweer-vlaardingen
Het verhaal lijkt een beetje op het bijbelverhaal over de storm op het meer (Matt 14,22-33), met dien verstande dat Nicolaas de wonderbaarlijke redding niet aan zichzelf toegeschreven wil hebben, maar aan de barmhartigheid van God en het geloof van de zeelieden. Sinterklaas of Nicolaas als medium tussen God en de mensen.
Op zekere dag baden een paar zeelieden, toen ze in gevaar verkeerden, onder tranen de volgende smeekbede: “Sinterklaas, knecht van God, als het waar is, wat wij over u horen, laat ons dat dan nu ervaren”. Meteen verscheen er iemand die op Sinterklaas leek, en zei: “Kijk, hier ben ik dan! Jullie hebben me toch geroepen?” En hij begon hen te helpen met de zeilen, de touwen en het andere tuig. Meteen ging de storm liggen.
Waarmee Sinterklaas ‘patroonheilige van de zeelieden‘ werd.
De invloed van Diana op Sinterklaas
Nog oudere invloeden op het Sinterklaas verhaal : in zijn prille jeugd had het christendom nog heel wat appeltjes te schillen met de oude Grieks-Romeinse religies in onder meer die streek. Vooral op het platteland bleef men de oude goden en godinnen van oudsher hardnekkig trouw. De godin Diana (Artemis) wordt door Jacobus de Voragine in dit verhaal geïdentificeerd met de duivel, de oude vijand, iemand uit de andere wereld of de onderwereld. Deze bedient zich vaak van magie, hetgeen zijn aura van leugenachtigheid versterkt.
Gebruik uw vakantie om naar de geboortestreek van Sinterklaas of Sint Nikolaas te gaan : welke streek ? De streek van Myra. Bij benadering omgeving Antalya in Turkije.
Diana ?
Sinterklaas en Madonna : in onze tijd komt de zwarte Madonna vooral in Zuid- en Oost -Europa … en niet alleen dáár :
Polen : Czestochowa, in het Jasna Gora klooster hangt een byzonder icoon ,
Parijs : de Notre Dame,
de grote kathedraal van Chartres. Onder deze kathedraal bevond zich in een grot de zwarte Notre Dame de Souterrain (Onze vrouwe van de onderwereld). Analoog Spanje.
Cybele werd vereerd in de kleur zwart: ook Demeter, Artemis en Isis zijn bekend als Melaina of ‘De Zwarte’.
De Efesische Diana werd eveneens uitgebeeld als zwarte godin; in Efese werd Maria in de vierde eeuw officieel tot Moeder van God uitgeroepen. Dergelijke beelden van de klein-Aziatische Artemis of Diana waren verspreid over een groot gebied langs de kust van de Middellandse Zee en tot diep in Azie.
Tot Cybeles gevolg behoorden de gecastreerde priesters. Cybele droeg in haar handen vaak een scepter, timpaan, zweep of lauriertak.
In Rome is het beeld van de Zwarte Cybele nog te zien. De gelovigen die haar bezochten raakten haar voet aan, een ritueel dat nu nog in het Vaticaan bestaat met betrekking tot het zwarte Petrus-beeld…..Petrus…..Pieter …….zwarte piet ? met zweep / berkentakjes – roe ?
Duidelijk is wel dat het zwart afbeelden van echte of fictieve figuren niets anders betekent dan het aangeven van “afkomstig / verblijvend in een voor levenden onbereikbare ‘hiernamaals’, een ANDERE wereld.
Zwarte klazen
Sinterklaas in Europa als sundeklaas, ruprecht en krampus : In sommige landen heeft Sint Nicolaas of Sinterklaas een wat andere outfit. Het Duitse Oost-Friesland wordt bezocht door Sunnerklas in plaats van Sinterklaas ( zie ook Ameland ) en Ruprecht, en in Oostenrijk en Rome verschijnen angstaanjagende zwarte Klazen ipv Sinterklaas.
In Oostenrijk heet hij Krampus, een griezelig heerschap met een bontjas en een duivelsmasker met een lange, rode tong.
Sinterklaas als moedertje Baboeska in Rusland en omstreken : in Rusland worden de cadeautjes gebracht door Baboesjka (grootmoedertje) die volgens een verhaal de drie wijzen die onderweg waren naar Bethlehem achterna ging met een mand zwart brood en cadeautjes voor het kindje. Niks Sinterklaas. Wel een zwart brood.
Sinterklaas als mens met fouten : aan het begin van deze pagina kon je lezen : het overwinnen van de gewone fouten die nu eenmaal voorkomen onder het volk , verweven in de naam ‘Nicolaus’. En als teken daarvan werd/word Nicolaas bijgestaan door de overwonnenen dan wel de overledenen, het ‘oude geloof van het volk‘.
Er zijn ook nog andere aspekten aan toegevoegd:
De schimmel van sinterklaas : de heidense figuur Wodan/Odin, de oppergod der Germanen (van vóór de middeleeuwen), die werd voorgesteld als “een grote man met mantel, muts, en witte baard, rijdend door de hemel op een schimmel : Sleipnir”.
Het speculaas, marsepein, pepernoten van Sinterklaas : tijdens het Germaanse zonnewendefeest vroegen jonge meisjes aan Wodan een afbeelding van hun nog onbekende toekomstige geliefde; tegenwoordig zijn dat de speculaaspoppen (“vrijers”).
In zijn hand had hij een speer met een slang aan de top en hij ging vergezeld van twee zwarte raven, die hem informeerden over het gedrag van de mensen op aarde. De Germanen brachten hem offers bij de stookplaats. Deze vinden we terug in het voedsel voor het paard van Sinterklaas, marsepeinen varkens en suikerbeesten.
Bischop van Myra in Turkije
Van Turkije naar Spaans Italie, de laatste carriere van Sinterklaas : dus bisschop van de Turken in Turkije ? Nou nee. De eerste Turken, de Seldjoekse Turken zijn bij benadering in de 11de eeuw in Klein-Azië gearriveerd. Daarvóór was sprake van het Romeinse Rijk of resten daarvan, maar dat zegt alleen iets over de overheersing en niet over de bevolking.
En waar het Romeins Rijk, overigens net als andere overheersers in de nabije of verre historie, nogal eens bevolkingsgroepen dwongen om te verhuizen, kunnen er vele andere bevolkingsgroepen hebben gewoond, waaronder Grieken.
Sinterklaas Spaans ?
Italiaanse vakantie, pepernoten in de zomer, ter ere van Sinterklaas : in de Basiliek van Sint-Nicolaas te Bari , (ligt in Italie, ter hoogte van Napels maar dan aan de overzijde van de Italiaanse ‘laars’ aan de Adriatische Zee ) worden de stoffelijke resten van Sint Nicolaas, de bisschop van Myra wiens verjaardag (6 december) op 5 december in onder andere de Lage Landen wordt gevierd, sedert 1087 bewaard.
Verjaardag ?
Helemaal niet, de verjaardag van Sinterklaas kennen we niet. 6 december is de sterfdag, dus eigenlijk de dag waarop hij “overging” en heilig werd beschouwd.
En omdat men in het oosten de dag liet ingaan bij zonsondergang, is het eigenlijk voor ons 5 december, dus pakjesavond op de 5e.
De heilige Nicolaas of Sinterklaas is dan ook beschermheilige van de stad. Zeggen ze in Bari……..
Bari behoorde destijds tot het Spaanse rijk en wellicht om die reden is de Sint in onze ogen altijd Spanjaard gebleven?
Of zijn Jacobus en de Spaanse priester Domingo (Dominicus) de Guzman hier bepalend geweest?
Bari in Italie, dáár viert men Driekoningen : vreemd in ieder geval dat in Bari en omgeving noch 5 of 6 december iets wordt gevierd, wèl de aankomst van de stoffelijke resten op 9 mei. Dat heeft dan weinig aanknopings punten, anders dan een tegenwoordig toeristisch gebeuren.
Wel – zoals ook elders in Italië – wordt op 6 januari het feest van de “goede” heks Befana gevierd, ook zwart, ook met een goed geheugen van en voor kinderen en een grote uitdelingsbehoefte van kadootjes. En Befana zou een verbastering kunnen zijn van “Epyphany” ofwel Driekoningen op 6 januari.
Of hebben wij het verkeerd begrepen, en kwam 6 december beter uit in verband met het uitbannen van Germaanse feestdagen?
Drie koningen
Driekoningen, Epifanie of Openbaring van de Heer is een christelijke feestdag die elk jaar op 6 januari wordt gevierd, in België en Nederland wordt het “hoogfeest” van de Openbaring van de Heer op de eerste zondag na 1 januari gevierd, kan dus wisselen.
In 2006 was het 8 januari, in 2007: 7 januari.
Van oorsprong dateert ook dit feest van de 4e eeuw na de geboorte van Christus.
De apostel en schrijver van het Evangelie Matteüs heeft het niet over precies drie Wijzen of Magiers of Koningen zijn, hij noemt ‘de’ wijzen die het “Kerstkind” kwamen bezoeken.
Als geschenken wordt in de volksverhalen genoemd : goud, wierook en mirre en van dat drietal soorten cadeau zal het aantal van drie wijzen zijn terug te voeren.
Volgens overlevering waren de namen van deze drie mensen: Caspar, Melchior en Balthasar, met kroon , tulband of hoofddoek, al naar de streek. Géén bewijs.
Werd met dit feest iets gedaan? Welzeker:
kinderen liepen de avond voor Driekoningen zingend en verkleed langs de deuren, waarbij één van hen een zwartgemaakt gezicht had. Men had daarbij lampionnen (overblijfsel van fakkels om de geesten te verjagen ) en kreeg als beloning voor het zingen eten, snoep en geld. Lijkt dat niet verdacht veel op Sint Maarten?
De Germanen mochten in de twaalf nachten van de nieuwjaarsfeesten geen peulvruchten (hun hoofdvoedsel) eten en de ‘heilige boon’ ( waar kennen we die nog meer van ) betekende het einde van die vasten. 12 nachten : 12 maanden , 12 cycli, 12 sterrenbeelden, 12 tonen van 7 + 5, zie hierover onze andere pagina’s.
foto bron:bijbelsopenluchtmuseum
Men kende bij de feesten soms ( regionaal ) de koningsbrief, waarbij uit een ton papiertjes werden gegrabbeld, degene die de koningsbrief trok werd door iedereen getrakteerd en was de baas. Niet getreurd, ook voor andere funkties of posities kon worden “getrokken”. Kennen wij die lootjes ook niet bij Sinterklaas en qua funkties in de politiek ?
Sinterklaas Anatolisch / Italiaans / Spaans / Germaans……
Wie zal het met zekerheid kunnen zeggen.
In ieder geval kunnen we wel vaststellen dat Sinterklaas geen nieuwe uitvinding is.
In Grouw (Friesland) wordt weliswaar Sint Pieter gevierd op 21 februari jaarlijks.
Op Ameland Sundeklaas.
Op 11 november wordt Sint Maarten gevierd met min of meer een soortgelijke achtergrond.
In het Duitstalige deel van Zwitserland heet hij St. Nikolaus of “Samichlaus “. De pieter heet “Schmutzli”. Er worden rijmpjes opgezegd in plaats van liedjes gezongen en hij komt niet uit Spanje, maar uit het bos.
De manier waarop Sinterklaas aankomt, verschilt in de verschillende landen. Vermoedelijk zal de intocht per boot teruggaan op het schutspatroon zijn van de zeelieden.
Sinterklaas kerstman / Santa Claus
Sinterklaas als export artikel : en natuurlijk hebben wij Sinterklaas geëxporteerd.
De Amerikaanse naam voor de kerstman, Santa Claus is een verbastering van Sinterklaas . Via de Amerikanen kwam ‘Santa Claus’ weer naar Europa. En zuinig op ons erfgoed als we zijn, weer geïmporteerd in de vorm van de Kerstman, hoewel als Joelman / ons Germaanse erfgoed nooit echt weggeweest.
In Scandinavië rond de Kerst (Joeldagen) toert de Joelman in een slee met rendieren, kortom, Germaanse riten en symbolen voorzien van wat andere aspecten die ons in de huidige en commerciële wereld goed uitkomen.
Is dit nu wetenschappelijk bewezen ?
Delen van deze historie gaan terug tot zo’n 3.000 jaar vóór de christelijke jaartelling. Delen komen we over de gehele wereld tegen, in diverse variaties. Verhalen van en over verhalen, van mensen die verhalen noteerden en interpreteerden. Het zal vermoedelijk nooit bewezen kunnen worden en blijven bestaan als het :
Sinterklaas : het Klaas – mysterie.
Het zwart is of van de boven- of van de -onderwereld, in elk geval niet van ònze wereld.
Conclusie:
We hebben het niet over de achterliggende gedachten, overtuigingen, deze verdienen altijd ons respect. De omliggende feesten, uitingen, en symbolen lopen nogal eens door elkaar, en willen we daar een helder beeld van krijgen, moet er vergeleken worden. Helaas is de geschreven historie niet altijd even helder en blijft het voor eeuwig een “MYSTERIE”, het “KLAAS MYSTERIE”.
En wat is daarvan het voordeel voor de kinderen
Sinterklaas de grote kindervriend, de vele cadeautjes, goed voor de economie : in veel gevallen het compromis wat al in veel gezinnen gesloten is, de kleinere cadeaus al dan niet met surprise met Sinterklaas, en de grotere cadeaus en meestal zonder surprise met de kerst. Zijn de winkeliers en de Minister van Financiën ook tevreden.
En marsepein , zwijnen golden immers destijds ook als landbouw/vruchtbaarheids-symbool en werden aan de goden geofferd. Dan lusten wij ze toch ook wel, samen met de pepernoten, de chocoladeletters, de krans, de staaf, de……? Ok, met mate dan.
Daarbij moeten we dankbaar zijn voor de “uitvinder van het marsepein” en dat verhaal vind u op onze pagina over de Noordduitse kust, Niederegger en Lübeck.
